Higgs bozonu. Peter Higgs, Gerald Guralnik, Richard Hagen, Tom Kibble, François Englert ve Robert Brout tarafından Standart Model'deki fermiyonlara kütle kazandırmak için varlığı öne sürülmüş spini 0 (sıfır) olan parçacık.
Madde neden bir kütleye sahiptir? Diğer deyişle maddenin ne kadar ağır
olacağına karar veren şey nedir? Bu sorular, bütün uzaya dağılmış Higgs
Alanı'nın ve bu alanın aracısı ve bir kuantum parçacığı olan Higgs
Bozonu ile cevaplanabilmiştir.
Eskiden beri böyle bir alanın olması sadece bir varsayımdan ibaretti.
Fakat bugün Cern'deki modern araştırmalar sonucunda Higgs bozonu'nun
varlığı çok yüksek ölçüde doğrulanmıştır.
Higgs Alanı İçin Basit Bir Açıklama
Bir miktar davetlisi olan bir parti alanı düşünelim. Misafirler
geldiğinde parti alanının her tarafına yayılırlar ve eğlenirler. Benzer
şekilde Higgs Alanı da uzayda her yere yayılmıştır. Şimdi popüler bir
artistin parti alanına girdiğini düşünelim. Misafirler derhal bu ünlü
artistin etrafına doğru koşuşacak ve artistin rahatça yürümesi imkansız
hale gelecektir. Böylece artist, Misafir Alanı tarafından yavaşlatılmış
olacaktır.
Şimdi, benzer yolla Higgs Alanı'na giren ve bozonların etrafını derhal
sardığı elektron gibi bir parçacığı düşünelim. Higgs Alanı'na giren her
parçacığın bu tarz bir etkileşimle yavaşlaması, o aşamada, alanda ona
kütle kazandırılmasından dolayıdır. Higgs Alanı'nın parçacığın üzerine
ne kadar yoğunlaştığına bağlı olarak ve yoğunlaşmayla orantılı şekilde
parçacık kütle kazanmaktadır. Bu buluşla birlikte,etrafımızdaki şeylerin
nasıl kütle kazandığını anlamış oluyoruz. Eğer Higgs Alanı olmasaydı,
maddesel evrenimizi oluşturan maddenin dokusu var olamazdı.
Ayrıca foton gibi bazı parçacıkların Higgs alanıyla etkileşmemesi,
bilimciler tarafından fotonun ve bu parçacıkların kütlesiz olma sebebi
olabileceği yorumlanır.
Fermiyonlar, Bozonlar Ve Higgs
Parçacık Fiziği görünen evrendeki her şeyin sadece 12 parçacıktan
oluştuğunu keşfetmiştir. 6 kuark (yukarı, aşağı, tılsım, dip, tuhaf) ve 6
lepton (elektron, elektron nötrinosu, müon, müon nötrinosu, tao, tao
nötrinosu). Buna ek olarak, evrende sayıları gizemli şekilde az olan bir
grup anti parçacık (aynı kütleli fakat farklı yüklü) da vardır. Atom
çekirdeğini oluşturan proton ve nötronlar yukarı ve aşağı kuarklardan
oluşur. Elektronlar sayesinde çeşitli atomların birbirlerine
bağlanmasıyla çok daha kompleks yapıların oluşumu mümkünleşir. Maddenin
dokusunu oluşturan tüm bu 12 parçacık fermiyonlar olarak adlandırılır.
Ayrıca kuark ve leptonlar evrenin yapı blokları gibidir. Çeşitli
ölçeklerde ve doğanın 4 temel kuvveti (Gravitasyon, Güçlü, Zayıf ve
Elektromagnetik kuvvet) sayesinde evreni tüm kompleksliğiyle
oluştururlar. Gravitasyon hariç tüm bu kuvvetler, kendilerine aracılık
eden bozon isimli ikinci grup parçacıklardan oluşur. Bozonlar birbirine
çok bitişik şekilde büyük miktarlarda yığılma yeteneğine sahiptirler.
Fotonlar, parçacıklar arasındaki elektromagnetik kuvvete, gluonlar da
kuarklar arasındaki güçlü kuvvete, W ve Z bozonları ise zayıf kuvvete
aracılık ederler.
Tüm bu bozonlar, ilgili alanlardaki kuantum uyarılmalarıdır. İlgili
alanlar ufak bir dalgalanma gösterdiğinde bir bozon ortaya çıkar. Higgs
Bozonu da Higgs Alanı'nın uyarılmasıyla ortaya çıkar. Higgs Bozonu,
Peter Higgs tarafından 1964'te teorik fizikteki kısmi bir problemi
çözmek adına önerilmiştir. O zamanki teoriye göre elektromagnetik ve
zayıf kuvvetin iş yapması için parçacıkların kütlesiz olması gerekiyordu
fakat gerçekte kütleye sahiptiler. Bu yüzden Higgs mekanizması ve Higgs
Alanı kavramı teorinin temel iskeletini korumak adına ve matematiksel
metod yaratmak için önerilmiştir. Bu alanın çok düşük düzeyde
uyarılması, teorik olarak Higgs bozonunun oluşumunu gerektiriyordu.
Böylece bir şekilde Higgs Alanı ve bu alanla ilişkili olan Higgs
Bozonu'nun varlığı teori tarafından öngörüldü. Sonuç olarak Higgs
mekanizması elektromagnetik ve zayıf etkileşimi birleştirmede başarılı
bir şekilde kullanıldı ve Standart Model'de evreni oluşturan parçacık ve
kuvvetlerin hiyerarşisini bütünüyle açıklayan bir köşe taşı oldu.
Bu yüzden doğada Higgs Bozonu'nun buluşu, Standart Modeli onaylayacak
yapbozun kalan tek önemli parçasıydı. 40 yıllık özenli araştırmalardan
sonra, Cern'de Tevatron ve Büyük Hadron Çarpıştırıcısı'nın uluslararası
işbirliğiyle oluşturulması sonucu Higgs Bozon'unun keşfi yakın zamanda
gerçekleştirilmiştir.
http://www.fizikmakaleleri.com/2013/03/higgs-bozonu-tanri-parcacigi.html
http://home.web.cern.ch/topics/higgs-boson
https://en.wikipedia.org/wiki/Higgs_boson
https://tr.wikipedia.org/wiki/Higgs_bozonu
https://tr.wikipedia.org/wiki/Par%C3%A7ac%C4%B1k_listesi